Temporary branch closure

Ngā Puna Waiora | Newtown will be closed for essential work from Monday 15 July, reopening on Monday 29 July. Read more information.

Online Payments

We are currently experiencing an outage to our online payments system. Check other payment options.

Karena Te Whiwhia, Died 1876

Below is an online version, from Nga Tupuna o Te Whanganui-a-Tara, Volume 3 (2005), of the biography for Karena Te Whiwhia, reproduced with the kind permission of his whānau.

Cover of Nga Tupuna o Te Whanganui-a-Tara, Volume 3

Published Text

"Karena Te Whiwhia". In Nga tupuna o Te Whanganui-a-Tara, volume 3. (2005)

Karena Te Whiwhia, also recorded as Kariana Te Wiawia, belonged to Ngati Hamua of Te Ati Awa. He was the son of Te Whiwhia and Tamaorere (or Tamaarero) and through Te Whiwhia, the grandson of Tiwha and Hinekino. Karena married Hana Nipo (Hana Karena) who died 9 October 1904. Four of their children reached adulthood. Miriama Karena who was later known as Miriama Rapira, Ripeka Karena, Mohi Karena the only son, and Pirihira Karena. Another child Epiha died in 1883. Hana Nipo was also the mother of Riria Tinirongoa Te Ao Mangi by her first husband William Holder. Riria later was the second wife of Wi Te Kahui Kararehe (1846-1906).

Miriama married Rapira Te Keha. Her sister Ripeka married Sam Hing and they had a son Hamuera Te Punga, and a daughter, Metiria Karena. Ripeka and Sam were married in St Peter's Anglican Church, Wellington. Later, Ripeka moved to the Wairarapa. She married, secondly, Mr Nunn and they had 9 children.

Karena's son Mohi Karena had no children.

Pirihira Karena, also known as Haripo, married Haumia Hohua. She was living on Section 19 at Waiwhetu at the time of its taking for housing under the Public Works Act in 1943.

Karena Te Whiwhia's uncle Horopapera Waitapu was born at Waiwhetu and spent the rest of his life there. Te Whiwhia was listed as one of the elders of Waiwhetu. Karena's cousin Tini Waitapu signed the deeds of release at Waiwhetu in 1844.

Karena died in 1876 at Waiwhetu.

References:

  • WMB 1 p.174-175, 186, 212-213, 266-267 WMB 4 p.10
  • WMB 13 p.95, 253-254, 287-289, 290-292, 293 WMB 16 p.284-285
  • Taranaki MB 3 p.345
  • Taranaki MB 17 p.166-172, 200-204
  • Alexander Turnbull Library MS-Papers-4109

(WMB = Wellington Minute Book; Taranaki MB = Taranaki Minute Book)

I Te Reo Māori -

Nō Ngati Hamua o Te Ati Awa a Kārena Te Whiwhia, i mōhiotia ai hoki ia ko Kariana Te Wiawia. He mokopuna ia nā Tiwha rāua ko Hinekino, arā nā tā rāua tamaiti Te Whiwhia rāua ko Tamaorere (ko Tamaarero ki ētahi). Ka moe a Karena i a Hana Nipo (Hana Kārena) ka mate nei i te 9 o Oketopa 1904.

Tokowhā ā rāua tamariki i ora kia pakeke noa,ko Miriama Karena, arā, a Miriama Rapira, ko Ripeka Karena, ko Mohi Kārena te tama kotahi, ā, ko Pirihira Kārena. Ko Epiha anō tētahi i mate i te tau 1883. Ko Hana Nipo hoki te māmā o Riria Tinirongoa Te Ao Mangi i tana tāne tuatahi i a William Holder. Nō muri mai ka moe a Riria i a Wī Te Kahui Kararehe (1846-1906) hei wahine anō māna.

Ka moe a Miriama i a Rāpira Te Keha. Ka moe tana teina, tuakana rānei, a Ripeka i a Sam Hing ka puta tā rāua tama ko Hamuera Te Punga, me tā rāua kōtiro ko Metiria Kārena. Ka mārena a Ripeka rāua ko Sam ki te whare karakia o St Peter's Anglican Church i Pōneke. Nō muri, ka hūnuku a Ripeka ki te Wairarapa. Ka moe ia i a Nunn hei tāne anō māna ka puta ā rāua tamariki tokoiwa.

Kāore he tamariki a Mohi Karena te tamaiti a Karena.

Ka moe a Pirihira Karena, ko Haripo tētahi atu ingoa ōna, i a Haumia Hohua. I te pānga whenua nama 19 ki Waiwhetu ia e noho ana, ka riro nei ngā whenua i raro i te ture Public Works Act 1943.

Ka whānau mai te matua kēkē o Karena Te Whiwhia, a Horopapera Waitapu ki Waiwhetū ka noho iho ki reira. He kaumātua a Te Whiwhia nō Waiwhetu. Ka hainatia ki Waiwhetu i te tau 1844 e te whanaunga o Karena e Tini Waitapu ngā rīhi.

Ka mate nei a Karena ki Waiwhetū i te tau 1876.