Wellington City Libraries

Te Matapihi Ki Te Ao Nui

Search options

Return to Nga Tupuna main page

Te Munu Te Ohiro,
I mate i te tau 1872

Read in language


Nō Ngāti Haumia, Ngāti Haupoto, me Ngāti Kura i Te Aro a Te Munu Te Ōhiro (ko Te Orohiro anō tētahi ingoa ōna). Hei ingoa anō a Ngāti Kura mō Ngāti Mutunga, i heke ai ōna iwi ki Wharekauri i te tau 1835. He tamaiti a Te Munu Te Ōhiro nā Tihone rāua ko Kaho. He uri a Te Munu nō Tuwakaata rāua ko Parearangi, heke mai ki a Tokowai nāna a Tihone te pāpā o Te Munu. Ko Hinetua te wahine a Te Munu.

E ai ki ngā kōrero kotahi tonu te tamaiti a Te Munu rāua ko Hinetua ko tā rāua kotiro ko Riria Kaho (Riria Te Munu) i mate nei i te tau 1887. Tokorua ngā mātua kēkē o Riria i noho ki Pōneke, arā, ko Titiro Te Ura rāua ko Rangi Tarawau. He tuahine anō hoki tō rāua ko Waikiringa Hemi Te Pua.

Ko te tane tuatahi a Riria ko Timoti, ā, nā rāua ko Rawinia Timoti (ko Hinekino ko Rawinia Te Munu rānei), i mate nei ia i te 26 o Aperira 1901. Nō muri ka moe a Riria i a Panapa Titokawe ka puta ai tā rāua tama ko Panapa Te Mutu (1875-1906) i mōhiotia hoki ia ko Te Mutu Panapa rānei, ko Te Mutu Hokinga rānei.

He whanaunga tonu a Timoti rātou ko Panapa Titokawe ko Teritiu (i mate nei i te tau 1876) te pāpā o Paora Teritiu rātou ko Harata Teritiu ko Hamuera ko Maata. Ka mārena a Rawinia Timoti i a Wiremu Tinikini (William Jenkins) o Bell Block i Ngāmotu i te tau 1889. Ka heke mai rāua ki Pōneke mā Waikanae, kia riro mai a Paora Tūwhare Tamaiti (Paora Tūhae ko Paora Te Rangikauwhata rānei) te tamaiti a Harata Teretiu hei whāngai mā Rawinia. He pākehā kē tana pāpā. Ka noho ake a Rawinia rātou ko Wiremu ko tā rāua tamaiti whāngai ko Paora Tuwhare ki Te Aro Pa.

Nō ngā tau 1830 i heke ai a Te Munu Te Ōhiro ki Pōneke. He rangatira ia i pōwhiri i a Bumby rāua ko Hobbs i te marama o Hune 1839, nāna hoki te kirimana o McCleverty i haina i te tau 1847 i raro i te ingoa Te Urinu Ohiro. Nō rāua ko Hemi Parai te pānga whenua nama 6 me te 9 i Te Aro Pā. Nō muri ka hoki atu ia i Pōneke ki Taranaki noho ai. He tau i muri mai i te matenga o Te Munu rāua ko tana tamāhine a Riria, ka riro i tana mokopuna i a Rawinia he pānga whenua i Town Acre no.1, no.16 me te pānga hoki ki ōhiro. Ka riro hoki ngā pānga whenua no.19 me te 21, ā, he wāhanga anō hoki nō ngā pānga ki Wiremutāone me Kaireperepe. Ka tukuna iho hoki ki a Rawinia he wāhanga nō te Ngāti Haupoto Block i Taranaki.

Nō te tau 1872 pea i mate ai Te Munu Te Ōhiro ki Taranaki.

Ngā Tuhinga Kōrero:

  • WMB no.1 p.85-86
  • WMB no.2 p.88, 92
  • WMB no.3 p.30
  • WMB no.15 p.62, 64, 72,
  • Taranaki MB no.4 p.104-105
  • Wanganui MB no.49 p.146-149, 166-170, 171-172, 201-203

Korero o te Wa I Raraunga I Rauemi I Te Whanganui a Tara I Whakapapa