Wellington City Libraries

Te Matapihi Ki Te Ao Nui

Search options

Ko Nga Waiata Maori he mea kohikohi mai, na Sir George Grey

Waiata : He Tangi nga Hikairo, mo Kahawai i mate ki te tumu, pp. 9-10.


Tangi tu mai,
Tangi rere mai,
Tangi tiwarawara,
I te ata o Tu-ka-riri e,
Tangihia, kia nui te tangi
Ki te matua;
Ka pa hoki ra,
He mate i te marama,
He mate hoki mai,
Ki a taua e i,
Haere ra e te hoa,
Te mata kai-kutu ;
Haere ra e te hoa,
Te wehi o te whenua,
Te ingoa ka raka,
Ki tawhiti e,
Ka pau te moe iho ki te po,
Ru ana te whenua,
Ka horo mai koa te tihi ki Puhirua,
Ka whati ra e,
Te Rau-o-te-huia,
Ko te tohu o te mate na :
Hei mahinga kai Tuaropaki,
Hei aha Taharangi,
He rakau ka popoa,
Na wai te ra e whiti
Ki muri nei,
Waiho ki tatau ana,
Nga po o te rangi,
Kia tu Tawhiri-matea,
A Rawhiti tu ki Tauranga,
Kia keri te tonga,
Kai whare a Taui,
Keri ki Waikoto ra e -
Kia kumea mai,
He taniwha moe rua,
Ko te Kanawa-o-Tu,
Ko Pohepohe ra i,
Ka ea ko te mate,
I te hoa e.
From New Zealanders Illustrated, by George Angas, 1847. Kahawai  (plate 51)  Not to be reproduced without permission.
Click on image for larger size.

This waiata is also found in Nga moteatea, Pt III, By A. T. Ngata. no. 220, together with an English translation and notes pp 121-127.
Hikairo was the chief of Ngati Rangiwewehi and Te Arawa, and Kahawai, his senior cousin, was killed Te Tumu in the last battle between Te Arawa and Ngai Te Rangi. This death was foretold at Puhirua (Awahou) where the whanake, cabbage tree, Te Raau-o-te-huia grows in the courtyard of Tarimano.




Waiata : Na Tu-Te-Rangi-a-Ninihe tau Titotito he Whakaoriori mo tona kuao Ngeru, pp. 10-11.


Taku tamaiti poti,
He ahua te korikori,
Kia whaia e taua,
Te papa o te pu,
Kei o tupuna, kei o matua,
Ekore e hoki mai ki a taua e,
E ninihi kau ana,
Nga tai o te uru,
Ka mahue Waiau,
Ka mahue Tika-urua,
Ka rere ki Hauraki,
Kei hoki ra o korero nui,
E Tuawhio, kei tarawete koe,
Ka kiia atu hoki,
Numinumi kau hoki,
E he ana au,
Ki te ara kohuru,
Na Tetahi-iwi e,
Nga he i waiho i te ao,
Na Hongi-ika ra,
Nga korero nui,
Ko Te Ahumua ma,
Takoto tonu atu ra.
Ko Ramaroa ra,
Waiho i Manaia,
Ka mahue ko te Papa e,
Na Houhou ra,
Te uruwini o te rangi,
Na ratou ra,
Ko Rangitaahia,
I whiua ki te tonga,
Me ko Piripekapeka,
Ka rato i te kino e i,
Nei koa taua, te kiia mai nei,
Ka tutuatia,
Kiia, atu e koe,
Ka tehe i te niho o Takurua,
Uataki noa ana,
Mokai koiwi,
E herea iho ana,
He hau tamirua,
Te tae taua,
Nga rake manawa,
I rote o Waipapa,
Ki tou tini tonu,
E moe roa mai ra,
E tama poti-e.




Waiata : He Waiata, pp. 11-12.


Mata kai mai,
Huirau i au,
Kaore koa e,
Aku ara puta atu,
E paia ana mai,
E te whana kokiti,
Na te Wharonarona,
I hikihiki e,
Te ura o te kiri,
Naku i tuku atu,
Tera ka whakangaro,
I te mataura, e,
Noku te wareware,
Te mokopeke au,
Te konia waka,
Nou e Nukupanga,
Hei uta atu e,
Te whanga ki Tauranga,
Patata rawa mai,
Otumoetai,
Hei whakarikanga mate,
Moku ki reira e.




Waiata : Ko te Waiata, a te Uira Kotiro a te Rauparaha, pp. 12-13.


Tera te ao tonga,
Whakahekeheke,
Na runga i nga hiwi,
Ki Otoko ra ia,
Kai rikiriki ai te aroha i au,
Ki te iwi ra e,
Ka tokona ki tawhiti,
He mea nei 'Haeta,
Ka wehe ra i au,
Ka tu he ano te whakaarongo iho,
Ka ripa i a ngeau,
Te utu ki Mangawhau,
Ko te hua te tinana,
Te whakamuranga,
I a Hongi i raro,
Mana rawa e hura mai,
Nga paepae umu,
I taku matua ia,
Te' Paraha i te rangi,
Whakarongo mai ra,
Nau i wehewehe rangi o te haere,
I taupurua iho,
Ki te makau whanaunga,
He koha ki nga iwi,
Ka wehe ra i au.
Charles Heaphy, Te Rauparaha, 1839.  Reference number: A-146-006  Used with kind permission of the Alexander Turnbull Library.  Not to be reproduced.

[Heaphy, Charles], 1820-1881 :Te Rauparaha, N.Z. chief. [1839].
Click on image for larger size.

Next Waiata (p. 13) .

Korero o te Wa I Raraunga I Rauemi I Te Whanganui a Tara I Whakapapa